قیزیل قلم آذر Qizil Qelem

دوکتور رضا براهنی‌نی خاطیرلارکنرضا کسگینهامینیزی نووروز بایرامی موناسیبتیله تبریک ائدیر، جان‌ساغلیغی، خوشبخت‌لیک و اوغورلارلا دولو بیر ایل آرزولاییرام. اومید ائدیرم بو ایل تهلوکه‌سیزلیک، امین-آمان‌لیق و راحاتلیق ایلی اولسون، بوتون بشریت اوچون صلح، باریشیق و دوستلوق ایلی اولسون و اینسان حاقلارینی پوزانلار اؤز یئرینه قویولسون. بو بایرامین میثیل‌سیز آذربایجان معلمی دوکتور رضا براهنی‌نین وفاتی ایله اوست-اوسته دوشمه‌سی داماغیمیزی آجیتدی.تانینمیش آذربایجانلی تورک ادبیاتشوناسی، شاعر و یازیچی‌سی دوکتور رضا براهنی، فروردین آیی‌نین بئشینده جومعه گونو سحر ساعاتلاریندا کانادانین تورونتو شهرینده ۸۶ یاشیندا وفات ائتدی(۱۴۰۱). دوکتور براهنی ۱۳۷۰جی ایللرین اورتالاریندا کانادایا کؤچوب و ۳۰ ایلدن آرتیق بو اؤلکه ده یاشادی.رضا براهنی ۱۳۱۴جو ایلده آذر آیی نین ۲۱ده تبریزده آنادان اولوب، ۲۲ یاشیندا تبریز اونیوئرسیته‌سینده اینگیلیس دیلی و ادبیاتی اوزره لیسانس درجه‌سی آلیب، داها سونرا تورکیه‌یه گئدیب و دوکتورلوق درجه‌سی آلیب. ۱۳۴۳جو ایلین اردیبهشت آییدان تهران اونیوئرسیته‌سی‌نین ادبیات فاکولته‌سینده اینگیلیس دیلی و ادبیاتی ساحه‌سینده دوچئنت کیمی (استادیار) درس دئمیش، ۱۳۴۷جی ایلینده ایسه پروفسور وظیفه‌سینه یوکسلمیشدیر. براهنی اوزون مدت سانسورا قارشی موباریزه آپاران ایران یازیچیلار بیرلیگی‌نین قوروجو عضولریندن بیری ایدی. اونون اثرلری‌نین بیر چوخو هم پهلوی، هم ده ایسلام جومهوروسو دؤورونده سانسورا معروض قالمیش، ایللرله کیتابلاری‌نین نشرینه ایجازه وئریلمه‌میشدیر. دوکتور براهنی فارس دیلینده اونلارلا دَیَرلی اثرلر یازیب، لاکین تورک دیلینی و مدنیتینی مدافعه ائتدیگی اوچون آنتی-تورک شوونیسلر طرفیندن آغیر شکیلده قیزیل قلم آذر Qizil Qelem...

حاجی بکتاش ولی ولی از مردم نیشابور است. نام پدرش سید ابراهیم ثانی و مادرش، دخترِ یکی از علمای نیشابور بوده است. او را با نام بکتاش رومی نامیده‌اند[1]. ولادت او ۶۰۵ (نهاد سامی، ۲۹۳)، ۶۴۵(سرچشمه تصوف در ایران، ۲۱۰) و ۶۴۶ (نفیسی، تاریخ نظم و نثر در ایران، ج۲، ۷۵۷) نوشته‌اند. وی ابتدا به خدمت خواجه احمد یسوی رسیده، بدستور وی به بدخشان رفته، بعد از بازگشت به خراسان، به سفر نجف رفته و سپس به مکه، بیت المقدس، دمشق و حلب سفر کرده است. سالِ وفات وی را ۶۹۷، ۷۳۸ و ۷۴۰ نوشته شده است. گولپینارلی سال وفاتش را ۶۶۹ / ۱۲۷۰ نوشته است (گلپینارلی، مذاهب و طرایق در ترکیه، ۱۰۳). افلاکی در مناقب العارفین در باره‌ی او نوشته است. او وطن بکتاش را خراسانی می‌داند که به سیواس آمده و سپس به آماسیه و کیرشهر رفته است (مناقب العارفین، ج۱، ۳۸۱ و ۴۹۸). او را از بابایی‌ها دانسته‌اند. پیروان باباالیاس را باباییه، پیروان ساری سالتوق را سالتوقیه و بکتاشیان را بکتاشیه نامیده‌اند. بکتاشیه در مرحله‌ی دوم خودش، توسط بالیم سلطان در سده‌ی نهم هجری با تغییرات کلی دوباره پا به میدان گذاشته است. در این طریقت نشانه‌های مختلفی از طریقت‌های دیگر اخذ کرده است، به عبارت دیگر از آثار شمنیسم تا حروفیه در آن وارد شده است. در این طریقت تثلیث: الله، محمد (ص) و علی(ع) وجود دارد و علی بالاتر از محمد قرار می‌گیرد. پیروان این طریقت، از این نظر به علی اللهی‌ها نزدیک می‌شوند. حاجی بکتاش کتابی به عربی بنام مقالات دارد. این کتاب به زبان ترکی هم ترجمه شده است که چهار باب دارد: باب شریعت، باب طریقت، باب حقیقت و باب معرفت. در هر باب مرگ، احوال دل، تصوف، زاهد، عارف و محب مورد بحث واقع شده است. ترجمه‌ی مقالات توسط سعید امره از شاعران بکتا قیزیل قلم آذر Qizil Qelem...

داش آكُل / صادق هدايت / ترجومه : علیرضا ذیحقا«داش آكل» ايله «كاكا رستم» ين قانلي بيچاق اولدوقلاريني بوتون شيراز اهلي بيليردي. بيرگون داش آكل قديم كي پاتوقي «دوميل» قهوه‌خاناسيندا ديزلري اوسته چؤمبله‌ن اوتورموشدي. بير بيلدير چين قفسي ايسه كي اوزه رينه بير قيرميزي پارچا سالمينشدي يانيندا ايدي و بارماقي نين اوجو ايله ير تيكه بوزو سوكاساسيندا چالخا‌ليردي. بو آندا بيردن كاكارستم يولدان يئتيردي و توخونان بير باخيش لا، داش آكُلا گؤز ديكدي و ألي شاليندا گزه‌ركن گئتدي اوز به اوز سكي‌ده اوتوردي. سونرا اوزونو قهوه‌چي شاگيرده توتوب دئدي‌: « آآآي اوغلان بي‌بي بير چاي گتير گؤروم.» داش آكل معنالي بير باخيش لا قهوه‌چي شاگرده باخدي. او تهركي قورخودان اؤزونو ايتيريب كاكانين سؤزونو سانكي ائشيتمه‌دي. ايستيكان‌لارين بوروش جامدان چيخارار كن سو سطيلينه باسيب سونرا اونلاري بير به بير اهمالجا قورولوردي. حوله‌ني ائله استاكنلارين جانينا چكيردي كه اونلارين قيژها قيژ‌سسي آيدينجاسينا ائشيديليردي. كاكارستم بوسايمامازليق دان غضب‌لندي. يئني‌دن باغيردي: «مه مه مگه كارسان!؟ سه سه سنله‌نم!»قهوه‌چي شاگرد آنلاشيلماز بير گولوش ايله داش آكلاساري دؤنركن كاكارستم ديش‌لري آراسيندان چيخان بير سسله‌دئدي: « با- باشلارينا آند اولسون، اونلاركي بو- بو بوي دئييرلر اگر لولولوطي دولار بو گئجه گلرلر گوج‌لرين‌ سينا يارلار.»داش آكل كي بوزو كاسادا فيرلاديردي گؤزو آلتي‌نان دورومو يوخلاركن قورخمازليق‌لا ائله بير اوره‌كدن سسله‌نيب گولدي‌كي حنارنگي توتموش بوغلاري آرديندان، محكم و آغ ديش‌لري نين بير سيراسي بوسبوتون پارلاييب گؤرسندي و دئدي: «غيرت ليز لر رجز اوخويوب بوي دئيه‌رلر، ايندي ائله، واختي ديركي كيمسه‌نين يالانچي پهلوان اولدوغو ب قیزیل قلم آذر Qizil Qelem...

شیخ نصیرالدین ابوالحقایق محمود ابن احمد الخویی(اخی ائورن)دکتر محمدرضا کریمیاؤزت:شیخ نصیرالدین محمود الخوی هیجری ۶-۷-جی عصرلرده طب، سیاست، دین و طریقت کیمی موختلیف ساحه‌لرده و خصوصیله ده قارداش‌لیق (اخوت) طریقتینده موختلیف اثرلری ایله مشهور اولان عالیملردن‌دیر. دؤورون موختلیف صینیفلری و ایشچی‌لرینی تشکیلاتلاندیریر، بیر طرف‌دن ظالیملره قارشی دورموش، دیگر طرفدن ده دؤورون سلطانلارینا اؤلکه‌نی نئجه ایداره ائتمه‌یی، خالقین حاقینا حؤرمت ائتمه‌یی توصیه ائدیردی. او، اینسان جمعیتلری، جمعیتین احتیاجلاری، اینسانلارین مادی و معنوی اینکیشافی حاقیندا حل ائدیجی فیکیرلر ایره‌‌لی سورموش، مترقی فلسفی ایدئیالاری تبلیغ ائتمیشدیر. او، عؤمرونو اؤر خالقینا، دوغما یوردونا حصر ائتمیش، عینی زامان‌دا قالیجی اثرلر یاراداراق گله‌جک نسیللره یول آچمیش عالیم‌دیر. او بو یولدا جانینی فدا ائدیب، ساوادلی اینسانلارا اؤرنک اولوب. اخی ائورن آذربایجان ۵۴۹جو ایلده «ایرانین تورکوستانی آدلانان» خوی شهرینده آنادان اولوب. اخی‌لر دا هیجری ۳-جو عصرده آذربایجان‌دا قورولموش و خصوصیله ۵-جی عصرده اخی فرج زنجانی ایله بیرلیک‌ده چوخلو شؤهرت قازانمیش، آنجاق اخی ائورن تشکیلاتلانما طرزینی دییشه‌رک اونو دؤیوشکن تشکیلاتلار سیرالاریندا یئر وئرمیشدیر. بو مقاله‌ده اونون یارادیجی‌لیغی و حیاتی ایله باغلی بیلیکلر آراشدیریلیر و مومکون قدر فیکیرلرینین بعضی گوشه‌لری گؤسته‌ریلیر.آچار سؤزلر: ۶-جی عصرده آذربایجان ادبیاتی، اخیان و یا قارداشلار، فتوت و جومردلیک، اخی ائورن.۱ اؤن سؤز:هیجری ۶جی عصر آذربایجان‌دا تورک ادبیاتینین چیچک‌لنن عصرلریندن بیری‌دیر. بو عصرده موختلیف علم ساحه‌لرینده اونلارلا شاعر، یازیچی، عالیم میدانا چیخیب، هر بیری نئچه-نئچه اثر قیزیل قلم آذر Qizil Qelem...

خواجه احمد دهانی ایران تورک‌لری‌نین ان گؤرکملی سیمالاریندان بیری دیر. شاعیر ایلک دفعه سلجوقلو سلطانلاری چاغیندا خراساندان کؤچوب و آنادولویا گئتمیش و سونرا دا سلجوقلو سلطانیندان اجازه آلاراق اؤز آناوطنینه قاییتمیشدیر. دهانی آذربایجان تورک ادبیاتی‌نین شاعیرلریندن تانینیر. بیلیندیگی کیمی، خراسان تورکجه‌سی آذربایجان تورکجه‌سی‌نین بیر دالی تانینیر و تمام خراسان شاعرلری‌نین دیلی آذربایجان دیلی و ادبیاتیندان ساییلیر. خواجه احمد دهانی اسفراینلی حسن اوغلودان سونرا خراسانین ان تانینمیش تورکجه سؤیله‌ین شاعری تانینیر. دهانی غزل شاعری دیر، آنجاق بؤیوک بیر اثری ده سلجولقو سلطانلاری‌نین شاهنامه‌سی‌دیر. بو اثر فارسیجا اولموشسا دا بوگون الده یوخدور. سانکی بو اثر فردوسی‌نین شاهنامه‌سی کیمی آنجاق روم سلجوقلولارین سلطانلارینا سؤیلنمیش و علاءالدین کیقباد (۱۲۲۰ – ۱۲۳۷) ایسته‌یی اساسدا یازیلمیش و اونا تقدیم اولموشدور. دهانی دا سونرالار همین سلطاندان ایسته میشدیر اونا خراسانا دؤنمک اوچون اذن وئرسین. شاعر بیر قصیده سینده بونا اشاره ائدیر:بحمدالله که مدحینی بوگون بیر مجلس ایچینده،دهانی‌دن دُرّ معنا تؤکر سؤزیله دهانی.یوز اوروب تاپونا گلدی اجازت وئر اونا ، شاها!کی یئنه دولتونده بن گؤره­م ملک خراسانی.دهانی بیر یاغچی و یا داها دوزگون دئسک بیر نقاش‌ایدی و دهانی آدی و تخلصو همین یاغچی معناسیندا اولموشدور. آنجاق شاعرین بوتون شعرلرینده دهانی تخلصو گلمیش و آناوطنینه سئوگیسی ده آشمار صورتده گؤرونور. وطن گؤروشونو آرزیلایان شاعر، گاهدا اوره‌یی وطن اوچون داریخیر و غمله نیر. دهانی یاشاییشی حاققیندا معلوماتلار سونرادان توپلانمیشدیر و آراشدیرماجی لار مختلف قایناقلاردان و شاعرین دیوانیندا معلومات توپلامیشلار. آنجاق قیزیل قلم آذر Qizil Qelem...